Wat is medisch strafrecht?
Medisch strafrecht is de verzamelterm voor alle strafzaken met een medisch aspect. Veelal gaat het dan over personen die werken bij of voor een zorginstelling en tijdens hun werk strafrechtelijk verwijtbaar handelen of nalaten. Denk bijvoorbeeld medische missers – zoals een patiënt die tijdens een operatie sterft ten gevolge van een fout van de chirurg – of het uitvoeren van een bepaalde medische handeling door een persoon die daartoe niet bevoegd is, waarvan soms sprake is bij euthanasie, Medisch strafrecht varieert van opzettelijk handelen in strijd met de wet tot het niet in acht nemen van de verplichte zorgvuldigheid.
Niet alleen een werknemer, maar ook de rechtspersoon waarvoor deze werkt – bijvoorbeeld een ziekenhuis –, kan worden betrokken in de strafrechtelijke vervolging. Het Openbaar Ministerie kan zich namelijk op het standpunt stelt dat de rechtspersoon (ook) strafrechtelijk verwijtbaar heeft gehandeld of heeft nagelaten.
De rol van het medisch strafrecht is beperkt. Gelet de op mogelijkheden van tuchtrechtelijke afdoening en bestuurlijke handhaving zal strafrechtelijke vervolging in beginsel alleen plaatsvinden bij zaken met letsel of waarin de patiënt is overleden ten gevolge van binnen de gezondheidszorg gemaakte fouten.
Wie onderzoekt misdrijven binnen het het medisch strafrecht?
De medische zorg staat in eerste instantie onder toezicht van Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ). Deze houdt toezicht over de kwaliteit van en de veiligheid in de zorg. Als tijdens dit toezicht echter een vermoeden van een strafbaar feit ontstaat – mogelijk door abnormale complicaties, een onverwacht overlijden of andere ernstige gevolgen van medische ingrepen – dan zal dit gemeld worden bij het Openbaar Ministerie.
Het Openbaar Ministerie, in samenwerking met de IGJ en de politie, zal dan een strafvorderlijk onderzoek opstarten. Dit onderzoek staat onder leiding van de medisch officier van justitie, die gespecialiseerd is in dit zeer specifieke gebied binnen het strafrecht.
Strafvorderlijke onderzoeken worden verder ondersteund door het Expertisecentrum Medische Zaken in Rotterdam. Het expertisecentrum heeft onder andere de volgende taken:
- advisering van het OM over de afdoening van medische zaken in al hun facetten;
- opbouwen, bijhouden en organiseren van expertise;
- stimuleren en adviseren van de parketten bij het ontwikkelen en realiseren van lokaal beleid en lokale afspraken;
- bijdragen aan de ontwikkeling van landelijk beleid.
De medisch officier van justitie zal vóór het instellen van strafrechtelijke vervolging de zaak altijd eerst voorleggen aan het Expertisecentrum.
Wat is het verschil tussen tuchtrecht en medisch strafrecht?
Wanneer u als arts, verpleegkundige of andere zorgverlener – al dan niet opzettelijk – een fout begaat binnen uw beroepsuitoefening, dan zal niet altijd tot strafrechtelijke vervolging worden overgegaan. In het merendeel van de gevallen zal de zaak middels het tuchtrecht worden afgedaan. Hoewel beide rechtsgangen het doel hebben om gedrag van zorgkundigen te beoordelen en fouten te sanctioneren, zijn zij fundamenteel verschillend wat betreft hun doel, aard en gevolgen.
Waar in het medisch strafrecht de klassieke strafdoelen van vergelding en preventie gediend worden, is het tuchtrecht een disciplinair systeem. Het heeft als doel om te verzekeren dat in overeenstemming met alle professionele standaarden wordt gehandeld. Een tuchtprocedure zal starten nadat een klacht tegen u is ingediend. Dit kan worden gedaan door een patiënt, een cliënt of een toezichthouder zoals de IGJ. Naar aanleiding van die klacht zal een intern onderzoek worden opgestart waaraan u als zorgverlener verplicht bent om mee te werken. De klacht zal uiteindelijk behandeld worden door een tuchtcollege. Indien deze gegrond wordt verklaard, krijgt u geen straf – zoals u die na een strafrechtelijke veroordeling zou krijgen – maar kunt u wel een waarschuwing, berisping of (tijdelijke) schorsing krijgen. Ook kunt u uit het BIG-register geschrapt worden.
Het is mogelijk dat tegen u tegelijkertijd een tuchtprocedure en een strafrechtelijke procedure loopt. Aangezien uw rechten en plichten in beide procedures verschillen, is het belangrijk om u hierover te laten adviseren. Neem vrijblijvend contact met ons op.
Mag u zomaar medische gegevens delen met politie of justitie?
Wanneer u betrokken bent in een strafvorderlijk onderzoek, zal om uw medewerking worden gevraagd. Los van het feit dat u zich als verdachte te allen tijde mag beroepen op uw zwijgrecht, bent u op basis van uw beroep mogelijk ook gebonden aan een geheimhoudingsplicht. De regels over het beroepsgeheim van zorgverleners zijn neergelegd in de Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO) en de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG).
Ook wanneer u dus een verklaring af zou willen leggen, is dat niet altijd mogelijk. Het doorbreken van het beroepsgeheim is namelijk een tuchtrechtelijk verwijt en is daarnaast een zelfstandig misdrijf. Het is daarom in uw belang om niet meteen te voldoen aan een verzoek of vordering van de politie om een verklaring af te leggen. Laat uw daaraan voorafgaand eerst adviseren door een strafrechtadvocaat met kennis van het medisch strafrecht.
Waarom is het verstandig een advocaat in te schakelen indien u wordt verdacht van een strafbaar feit?
Het medisch strafrecht is een zeer specifiek gebied binnen het strafrecht en vergt daarom veel specialistische kennis. Het medisch strafrecht heeft verschillende raakvlakken met het tuchtrecht, bestuursrecht en civiele recht. Een strafrechtadvocaat die u in de gehele procedure kan bijstaan en u kan adviseren over uw rechten en plichten binnen het strafvorderlijk onderzoek is daarom van zeer groot belang. In de strafzaak zal de vraag centraal staan of u verwijtbaar heeft gehandeld of heeft nagelaten. Die vraag laat zich vaak niet eenvoudig beantwoorden en vereist een goede analyse door een strafrechtadvocaat met kennis van zaken. Neem contact met ons op.
