Mijn strafzaak in Nederland is helemaal afgerond, maar ik ben niet tevreden met het eindresultaat. Wat nu?
Als u in Nederland veroordeeld wordt voor een strafbaar feit, kunt u in de meeste gevallen doorprocederen tot aan de Hoge Raad. Wanneer de Hoge Raad oordeelt dat uw veroordeling in stand kan blijven, is de zaak daarmee in Nederland afgedaan. We zeggen dan dat de zaak onherroepelijk is. Het Openbaar Ministerie kan de straf die aan u is opgelegd ten uitvoer gaan leggen. Dat betekent echter niet per se dat de zaak definitief is afgerond. In bepaalde gevallen kunt u namelijk doorprocederen bij het Europese Hof voor de Rechten van de Mens.
Wat is het Europese Hof voor de Rechten van de Mens?
Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens – ook wel het EHRM genoemd – is een overkoepelend Europees rechterlijk college dat gevestigd is in Frankrijk, in Straatsburg. De taak van het EHRM is om ervoor te zorgen dat het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens – ook wel het EVRM genoemd – in Europa wordt nageleefd. In het EVRM zijn verschillende belangrijke mensenrechten opgenomen, zoals bijvoorbeeld het recht op een eerlijk proces, het recht op privacy en het recht op vrijheid van meningsuiting. De Europese landen die dit verdrag hebben ondertekend – waaronder Nederland – dienen de in het verdrag genoemde mensenrechten te respecteren. Als u vindt dat dit niet gebeurt, kunt u daarover klagen bij het Europese Hof voor de Rechten van de Mens. Het EHRM beoordeelt dan of uw mensenrechten inderdaad zijn geschonden.
Wanneer kan ik naar het EHRM stappen?
Als u uw strafzaak aan het EHRM wilt voorleggen, dient u wel aan een aantal eisen te voldoen. Het EHRM neemt namelijk niet alle klachten in behandeling. In de meeste gevallen kunt u namelijk niet naar het Europese Hof voor de Rechten van de Mens. Er moet in de eerste plaats namelijk wel sprake zijn van een mensenrecht dat mogelijk is geschonden. Wanneer u vindt dat er onvoldoende bewijs was om u te veroordelen, of als u vindt dat de straf die aan u is opgelegd te hoog is, dan is dat in beginsel geen reden om naar het Europese Hof voor de Rechten van de Mens te stappen. U kunt alleen naar het EHRM stappen als er in uw strafzaak mogelijk sprake is van een schending van een mensenrecht. In strafzaken kunt u dan denken aan het recht op een eerlijk proces, het recht op privacy, het recht op vrijheid van meningsuiting en het recht om niet op onrechtmatige wijze van uw vrijheid te worden beroofd. Een strafrechtadvocaat kan voor u beoordelen of er in uw zaak sprake is van een mogelijke schending van een mensenrecht die aan het EHRM kan worden voorgelegd.
Daarnaast kunt u ook alleen naar het EHRM stappen als u in Nederland de volledige procedure heeft doorgelopen. Het EHRM wil namelijk dat de mogelijke mensenrechtenschending eerst aan de Nederlandse rechter wordt voorgelegd. Indien u naar het EHRM wilt stappen, zult u dus eerst door moeten procederen tot en met de Hoge Raad. Als u geen hoger beroep heeft ingesteld tegen het vonnis van de rechtbank, of als u geen cassatieberoep heeft ingesteld tegen het arrest van het gerechtshof, kunt u ook geen klacht indienen bij het Europese Hof voor de Rechten van de Mens.
Hoe kan ik een procedure bij het EHRM beginnen?
Indien u naar het EHRM wilt stappen, dient u per post een schriftelijke klacht bij het EHRM in te dienen. Die klacht kunt u niet zomaar op papier zetten. Het EHRM werkt namelijk met een standaard klachtformulier dat moet worden ingevuld. Als u geen gebruik maakt van dit formulier, zal het EHRM uw klacht niet in behandeling nemen. Op het formulier moet u invullen wat er is gebeurd, welk verdragsrecht uit het EVRM volgens u is geschonden, waarom dit verdragsrecht is geschonden en waarom de klacht volgens u ontvankelijk is. Dit klinkt misschien eenvoudig, maar het EHRM stelt verschillende strenge eisen aan de schriftelijke klacht. Wanneer deze vereisten niet worden nageleefd, wordt uw klacht niet-ontvankelijk verklaard, zonder dat het EHRM inhoudelijk naar uw klacht heeft gekeken. Ook dient u zelf documenten aan de klacht toe te voegen waaruit volgt dat er sprake is van een schending van een verdragsrecht uit het EVRM. Om die redenen is het verstandig om een advocaat de klacht bij het EHRM namens u te laten indienen. Een advocaat kan ervoor zorgen dat de klacht aan alle eisen voldoet.
Binnen welke termijn moet ik een klacht bij het EHRM indienen?
Als u naar het Europese Hof voor de Rechten van de Mens wilt stappen, dient u binnen vier maanden nadat uw strafzaak in Nederland is geëindigd een klacht in te dienen bij het EHRM. De klacht moet binnen vier maanden nadat de Hoge Raad een arrest heeft gewezen in uw strafzaak per post worden verstuurd. Vroeger gold hiervoor een termijn van zes maanden. Die termijn is nu dus ingekort. Daarom is het belangrijk dat u tijdig contact zoekt met een advocaat als u door wilt procederen bij het EHRM. Vier maanden lijkt wellicht lang, maar afhankelijk van de inhoud van de zaak kan het indienen van een klacht bij het Europese Hof voor de Rechten van de Mens veel tijd in beslag nemen. Daarom is het van belang dat u meteen nadat uw strafzaak in Nederland is geëindigd contact opneemt met een advocaat om de mogelijkheid om een klacht bij het EHRM in te dienen te bespreken. Als de klacht in een zo vroeg mogelijk stadium wordt verzonden, kunt u er mogelijk ook voor zorgen dat als het EHRM tot de conclusie komt dat de klacht niet aan alle vereisten voldoet, er nog genoeg tijd is voor het versturen van een nieuwe klacht.
Moet ik verplicht een advocaat inschakelen om een klacht in te dienen bij het EHRM?
Er is geen verplichting om een advocaat in te schakelen om een procedure bij het EHRM op te starten. U kunt zelf zonder hulp van een advocaat een klacht indienen bij het EHRM. Het is dan wel belangrijk dat u gebruik maakt van het door het EHRM voorgeschreven klachtformulier en dat de klacht aan alle vereisten voldoet. Als het Europese Hof voor de Rechten van de Mens de klacht in behandeling neemt, bent u voor het verdere verloop van de procedure wel verplicht om een advocaat in te schakelen. Omdat de initiële klacht van groot belang is voor een succesvolle afloop van de procedure, is het aan te raden om vanaf het begin wel meteen een strafrechtadvocaat in te schakelen.
Hoe verloopt de procedure bij het EHRM verder?
Als u een klacht bij het Europese Hof heeft ingediend, gaat het EHRM eerst bekijken of de klacht aan bepaalde vereisten voldoet. Als dat het geval is, wordt de klacht verder in behandeling genomen. Hoe de procedure verder verloopt, verschilt per geval. Soms betekent het feit dat de eerste toets is doorstaan, niet meteen dat de klacht daarmee ook ontvankelijk is. De vraag of de klacht ontvankelijk is, kan soms namelijk best complex zijn. Het EHRM gaat zich dan eerst buigen over de ontvankelijkheid van de klacht. Als dan de conclusie is dat de klacht ontvankelijk is, wordt er daarna naar de inhoud van de klacht gekeken. In andere gevallen kijkt het EHRM meteen naar de inhoud van de klacht, of worden de vragen of de klacht ontvankelijk is en of de klacht inhoudelijk gegrond is gezamenlijk bekeken. In de meeste gevallen worden de Nederlandse staat en de klager om een standpunt gevraagd. Dat betekent dat u in die fase nog de kans heeft om te betogen dat uw klacht ontvankelijk is en waarom er in uw zaak sprake is van een schending van het EVRM. Dit gebeurt meestal geheel schriftelijk. Uw advocaat kan dan een schriftelijk standpunt namens u indienen. In uitzonderlijke gevallen vindt er een zitting plaats in het gebouw van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg.
Wat als ik gelijk krijg van het EHRM?
Het overgrote deel van de klachten die bij het EHRM worden ingediend slaagt niet. Als u echter wel gelijk krijgt, zal het EHRM een arrest wijzen waarin het Europese Hof oordeelt dat in uw strafzaak één of meerdere mensenrechten uit het EVRM zijn geschonden. Deze uitspraak is bindend. Dat betekent dat Nederland verplicht is om hier gevolg aan te geven. Door middel van een herzieningsverzoek kan de veroordeling in uw strafzaak mogelijk worden teruggedraaid. Dit is echter zeer zeldzaam. De uitspraak van het EHRM vormt ook niet in alle gevallen een aanleiding om uw veroordeling terug te draaien. Het kan zijn dat u wel terecht bent veroordeeld, maar dat het EHRM heeft geoordeeld dat er in uw zaak desalniettemin wel een schending heeft plaatsgevonden van mensenrechten. Dat betekent nog niet dat u in dat geval per definitie met lege handen komt te staan. Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens kan u in bepaalde gevallen namelijk een schadevergoeding toekennen ter compensatie voor de verdragsschending. Daar moet u dan wel in een eerder stadium van de procedure om hebben gevraagd.
Hoe lang duurt de procedure bij het EHRM?
Hoewel het per geval verschilt hoe lang de procedure bij het EHRM precies duurt, moet u er helaas vanuit gaan dat deze procedure zeer lang zal duren. Normaliter duurt het jaren voordat het Europese Hof uitspraak doet. Hoeveel jaren de procedure precies duurt, hangt af van de aard van de zaak. Het is belangrijk om u erop te wijzen dat de straf die u door de Nederlandse strafrechter opgelegd heeft gekregen in de tussentijd wel ten uitvoer kan worden gelegd. Het is daarom zeer goed mogelijk dat deze straf al volledig is afgerond op het moment dat het EHRM een arrest wijst. Dat betekent echter niet dat u hier niets meer aan heeft. Onder omstandigheden kunt u in dat geval een financiële vergoeding krijgen voor het feit dat u ten onrechte bestraft bent. Ook kan het voor u mogelijk een principiële kwestie zijn om uw gelijk te krijgen.
Is de procedure bij het EHRM openbaar?
Ja, de procedure bij het Europese Hof van de Rechten van de Mens is in beginsel openbaar. Als het EHRM een arrest wijst, dan wordt dat arrest gepubliceerd op het internet. Daarbij is uw naam volledig zichtbaar. Ook de klacht en de bijbehorende stukken die bij het EHRM worden ingediend, zijn openbaar en voor iedereen toegankelijk. U kunt het EHRM verzoeken om anonimiteit. Er moeten dan wel bijzondere omstandigheden zijn die anonimiteit noodzakelijk maken. Het is aan u om dit aannemelijk te maken.
