Wat is TBS?
De afkorting TBS betekent terbeschikkingstelling. Een rechter kan TBS opleggen aan verdachten die een misdrijf hebben gepleegd en tijdens het plegen van dat misdrijf aan een psychische stoornis of gebrekkige ontwikkeling leden. TBS heeft als doel om de samenleving te beschermen en richt zich op het voorkomen van herhaling van strafbare feiten. Hoewel TBS vaak kan aanvoelen als een straf, is dat niet het geval. TBS is een maatregel die naast of in plaats van een straf kan worden opgelegd.
Welke vormen van TBS bestaan er?
Er zijn twee soorten TBS. TBS met voorwaarden en TBS met dwangverpleging.
TBS met voorwaarden
Bij TBS met voorwaarden is iemand niet verplicht in een gesloten kliniek te verblijven. Wel moet die persoon zich aan bepaalde voorwaarden houden. Een tijdelijke opname in een kliniek kan daar wel onderdeel van zijn. Andere voorwaarden zijn bijvoorbeeld: ambulante behandeling, meldplicht, contactverbod, locatieverbod, en middelenverbod.
TBS met dwangverpleging
Bij TBS met dwangverpleging wordt iemand verplicht opgenomen in een gesloten kliniek. Deze voortduring van deze maatregel wordt tussentijds getoetst. Meestal is dat om de twee jaar, soms na één jaar. Het is mogelijk TBS om te zetten naar TBS met voorwaarden. TBS kan met dwang moet altijd voorwaardelijk eindigen.
Wanneer kan de rechter TBS opleggen?
Voordat een rechter TBS kan opleggen, moet aan een drietal voorwaarden zijn voldaan:
- tijdens het plegen van het misdrijf moet sprake zijn geweest van een psychische stoornis of gebrekkige ontwikkeling. Vaak wordt dit vastgesteld middels een zogenoemde NIFP-rapportage, waarin een psychiater en psycholoog hun conclusie geven;
- er is gevaar voor de kans op herhaling van een strafbaar feit;
- op het gepleegde misdrijf staat een gevangenisstraf van minimaal vier jaar of er is sprake van een apart genoemd misdrijf waarvoor de wet TBS eveneens mogelijk heeft gemaakt.
Het is géén vereiste dat sprake moet zijn van (verminderde) toerekeningsvatbaarheid. Iemand die volledig toerekeningsvatbaar wordt geacht, kan dus ook TBS krijgen.
Wat is de maximumduur van TBS?
Het antwoord op deze vraag is afhankelijk van een aantal factoren.
Maximumduur TBS met voorwaarden
TBS met voorwaarden is in principe aan een maximumtermijn verbonden, namelijk negen jaar. Dit kan anders zijn als de TBS met voorwaarden wordt omgezet in TBS met dwang. Als de rechter namelijk tijdens het opleggen van de TBS met voorwaarden heeft geoordeeld dat de duur van de TBS met voorwaarden bij omzetting naar TBS met dwang ongemaximeerd is, kan zodoende TBS met voorwaarden na omzetting toch ongelimiteerd zijn. Uiteraard vindt er wel telkens een tussentijdse toets plaats, meestal om de twee jaar. Als de rechter heeft geoordeeld dat de TBS met voorwaarden bij omzetting naar TBS met dwang wél gemaximeerd is, kan de TBS met dwang na omzetting maar maximaal vier jaar duren.
Maximumduur TBS met dwangverpleging
TBS met dwangverpleging duurt in beginsel maximaal vier jaar, tenzij bij het misdrijf de lichamelijke integriteit van een slachtoffer is aangetast. In dat geval kan de TBS met dwang ongelimiteerd voortduren. Wel vindt telkens een tussentijdse toets plaats, meestal om de twee jaar. Meestal wordt TBS met voorwaarden in eerste instantie opgelegd voor de duur van twee jaar. De rechter beslist vervolgens of de TBS met voorwaarden moet worden verlengd en zo ja, met één of twee jaar. De duur van TBS met voorwaarden mag niet langer zijn dan negen jaar, tenzij tussentijds een omzetting naar TBS met dwang heeft plaatsgevonden.
Wanneer eindigt TBS?
Het antwoord op deze vraag is afhankelijk van een aantal factoren.
- Gemaximeerde TBS met dwang eindigt altijd voorwaardelijk. Of de TBS voorwaardelijk kan worden beëindigt, oordeelt de rechter.
- Ongemaximeerde TBS met dwang eindigt eveneens voorwaardelijk. Een verlening, inclusief een voorwaardelijke beëindigen, moet binnen vier jaar plaatsvinden. Na vier jaar eindigt de maatregel van rechtswege.
- TBS met voorwaarden eindigt op het moment dat de rechter oordeelt dat iemand zich aan alle voorwaarden heeft gehouden en geen gevaar meer is voor de samenleving of wanneer de duur van negen jaar is bereikt.
Kan TBS worden gecombineerd met een gevangenisstraf?
TBS kan worden gecombineerd met een tijdelijke gevangenisstraf, tenzij sprake is van volledige ontoerekeningsvatbaarheid. Als iemand volledig ontoerekeningsvatbaar wordt geacht, kan wel TBS worden opgelegd, maar géén gevangenisstraf.
TBS met voorwaarden kan worden opgelegd in combinatie met een gevangenisstraf van maximaal vijf jaar.
TBS met dwang kan worden opgelegd in combinatie met een tijdelijke gevangenisstraf, ongeacht de duur van die gevangenisstraf. TBS met dwang kan dus in principe niet worden opgelegd in combinatie met een levenslange gevangenisstraf.
Wat doet de rechter als de verdachte weigert mee te werken aan onderzoek?
Het is niet verplicht mee te werken aan een onderzoek naar de noodzaak van TBS. Het weigeren mee te werken kan wel gevolgen hebben. Dit kan in het nadeel van iemand worden meegenomen in de strafmaat en de rechter kan, ook zonder volledige medewerking, alsnog besluiten TBS op te leggen. Niet meewerken betekent dus niet dat geen TBS kan worden opgelegd.
Kunt u in hoger beroep tegen TBS?
Tegen de uitspraak waarin de TBS is opgelegd, kan hoger beroep worden ingesteld. Tegen elke afzonderlijke verlengingsbeslissing kan eveneens beroep worden ingesteld.
Waarom is het verstandig een advocaat in te schakelen indien u mogelijk TBS opgelegd gaat krijgen?
Een strafrechtadvocaat gespecialiseerd in TBS is cruciaal tijdens de strafzaak waarin de TBS mogelijk wordt opgelegd alsook tijdens de uitvoering en tussentijdse toetsing van de TBS. Het opleggen van TBS is namelijk aan strenge regels verbonden. Niet alleen gelden er strenge regels voor het opleggen van TBS, maar ook voor de verdere tenuitvoerlegging daarvan. In sommige gevallen kan het essentieel zijn om tijdens de strafzaak bepaalde verweren te voeren zodat een TBS gemaximeerd is. Dat kan alleen tijdens de strafzaak waarin de TBS mogelijk wordt opgelegd. Het is dus cruciaal dat een strafrechtadvocaat gespecialiseerd in TBS daar op voorhand al verweer op kan voeren. Maar ook tijdens de TBS is het belangrijk om te worden bijgestaan door een strafrechtadvocaat gespecialiseerd in TBS. Niet alleen voor juridische bijstand bij de tussentijdse verlengingszittingen, maar ook voor bijvoorbeeld het verkrijgen van verlof of wanneer er tijdens een TBS beklagprocedures worden gevoerd wegens schending van de Beginselenwet verpleging ter beschikking gestelden. Ook in die procedures kan een strafrechtadvocaat gespecialiseerd in TBS uw belangen behartigen.
Bij Weening Strafrechtadvocaten zijn strafrechtadvocaten werkzaam die eveneens gespecialiseerd zijn in TBS en de Beginselenwet verpleging ter beschikking gestelden.
