Internationaal Strafrecht: Wat het is en wanneer het op u van toepassing is?
Het internationaal strafrecht is een rechtsgebied dat zich bezighoudt met strafrechtelijke samenwerking tussen staten. In een wereld waarin mensen steeds vaker de grens oversteken voor werk, vakantie of familiebezoek, neemt ook het aantal strafzaken met een internationaal karakter toe. Om deze grensoverschrijdende criminaliteit effectief te kunnen bestrijden, is samenwerking tussen landen essentieel. Internationaal strafrecht omvat dan ook niet alleen de strafbaarstelling van bepaalde gedragingen, maar vooral de regels over hoe landen samenwerken bij opsporing, vervolging en tenuitvoerlegging van straffen.
Deze samenwerking vindt plaats binnen de Europese Unie – via verordeningen, richtlijnen en besluiten – maar ook op basis van internationale verdragen tussen twee of meer staten. De invloed van het internationaal strafrecht reikt bovendien tot in de nationale wetgeving. Als EU-lidstaat is Nederland verplicht om zijn wetgeving af te stemmen op het Europese recht. Internationale afspraken hebben dus directe gevolgen voor hoe strafzaken in Nederland worden behandeld
Wanneer krijgt u te maken met internationaal strafrecht?
U kunt met het internationaal strafrecht in aanraking komen als u als Nederlander een strafbaar feit pleegt in het buitenland, of als buitenlander in Nederland. Er zijn verschillende situaties waarin dit relevant wordt.
Het Europees Aanhoudingsbevel (EAB)
Een van de bekendste instrumenten binnen het internationaal strafrecht is het Europees Aanhoudingsbevel. Dit is een gerechtelijk bevel dat door een EU-lidstaat wordt uitgevaardigd om iemand in een andere lidstaat aan te houden en over te leveren. Stel dat u verdacht wordt van een misdrijf in Polen. In dat geval kan Polen een EAB naar Nederland sturen, waarna u hier wordt aangehouden en mogelijk wordt overgeleverd om in Polen te worden vervolgd of een straf uit te zitten. Dit geldt ongeacht uw nationaliteit: het gaat erom dat het strafbare feit in de ene lidstaat is gepleegd en u zich in een andere bevindt.
Uitlevering en overlevering
Wanneer u in Nederland wordt aangehouden op basis van een EAB of een verzoek van een niet-EU-land, kan u worden overgeleverd of uitgeleverd. Bij overlevering gaat het om samenwerking binnen de EU; bij uitlevering om verzoeken van landen buiten de EU. Na aanhouding wordt u in overleveringsdetentie geplaatst. U kunt dan kiezen voor een verkorte of normale procedure. In de normale procedure vindt binnen 90 dagen een zitting plaats bij de Internationale Rechtshulpkamer (IRK) van de Rechtbank Amsterdam. Bij de verkorte procedure wordt u doorgaans binnen 20 dagen overgeleverd, met een beperktere toetsing.
Er gelden belangrijke waarborgen. Zo mag u na overlevering niet zomaar worden vervolgd voor andere feiten dan die in het EAB zijn genoemd (het specialiteitsbeginsel). Ook moet de detentie in het ontvangende land voldoen aan Europese normen. Heeft u de Nederlandse nationaliteit of verblijft u al vijf jaar of langer in Nederland, dan wordt meestal een terugkeergarantie afgegeven. Dat betekent dat u de opgelegde straf in Nederland mag uitzitten.
Strafoverdracht
Ook als u al bent veroordeeld en een straf ondergaat in Nederland, kunt u met het internationaal strafrecht te maken krijgen. In sommige gevallen kan de verdere tenuitvoerlegging van uw straf plaatsvinden in een ander land. Dit heet strafoverdracht. Zo’n overdracht kan worden aangevraagd door Nederland, door het andere land, of door uzelf.
Strafoverdracht is alleen mogelijk als er voldoende binding bestaat met het land waar u naartoe zou worden overgebracht. Die binding kan blijken uit nationaliteit, een vaste woon- of verblijfplaats, of familiebanden. Daarnaast moet het resterende deel van uw straf lang genoeg zijn om overdracht zinvol te maken. Tegen het voornemen van de officier van justitie om uw straf over te dragen, kunt u binnen veertien dagen bezwaar maken. Dit bezwaar wordt behandeld door een bijzondere kamer van het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden.
In sommige gevallen kan uw straf worden onderbroken als u geen rechtmatig verblijf in Nederland heeft en toezegt het land te verlaten. Ook in deze procedure kan een strafrechtadvocaat u bijstaan.
Waarom een advocaat inschakelen bij internationaal strafrecht?
Het internationaal strafrecht is een complex rechtsgebied dat raakt aan zowel het Nederlandse strafrecht als aan buitenlandse rechtsstelsels. Wanneer een staat een bevoegdheid wil uitoefenen op basis van internationale afspraken, is het niet altijd eenvoudig te beoordelen of dit juridisch correct gebeurt. Overlevering of strafoverdracht kan grote gevolgen hebben, bijvoorbeeld voor de manier waarop uw straf wordt uitgevoerd of voor uw rechten op voorwaardelijke invrijheidstelling.
Een strafrechtadvocaat met specialistische kennis van het internationaal strafrecht kan u begeleiden tijdens het hele proces. Of u nu onderwerp bent van een Europees Aanhoudingsbevel, een uitleveringsverzoek of een strafoverdracht, juridische bijstand is cruciaal om uw rechten te beschermen en de juiste keuzes te maken.
Heeft u te maken met een strafzaak met een internationaal aspect? Neem dan direct contact op met ons kantoor voor deskundig advies en juridische ondersteuning.
