Voor de derde keer in zes jaar staat jihadist Mohammed G. uit Maastricht terecht. Dinsdag moet hij zich verantwoorden voor zijn lidmaatschap van een terroristische organisatie, jihadistische plannen en zijn (financiële) rol bij een fatale ontvoering in Zuid-Afrika.

Een volhardend jihadist die een groot gevaar voor de samenleving vormt. Rechters en reclassering hebben de afgelopen jaren weinig reden om aan te nemen dat een celstraf alléén voldoende is om jihadist Mohammed G. (30) uit Maastricht van zijn gewelddadige ideologie te doen afstappen.

Wanneer G. in 2016 voor de tweede keer wegens poging tot aansluiting bij de gewelddadige jihad in Syrië terechtstaat, legt de rechtbank naast drie jaar cel ook tbs op als een „zwaardere stok achter de deur”. Omdat er geen psychiatrische stoornis wordt vastgesteld, vervalt de juridische grond voor tbs, oordeelt het hof een jaar later. Vanwege zijn „volhardende jihadistische ideeën” krijgt G. een uitzonderlijk lange proeftijd van vijf jaar met een stevige set aan voorwaarden – zoals gesprekken met een islamdeskundige – naast de celstraf. De enige mogelijkheid die het gerechtshof heeft om het gevaar dat Mohammed G. vormt zo veel mogelijk te beperken.

In afgeluisterde gesprekken heeft G. aangegeven in Syrië te willen strijden en moorden en „iets” te willen doen in Nederland als hij wordt geblokkeerd in zijn jihadgang. Het gevaar dat hij vormt, is „extreem groot”, als het geen grootspraak is van G. In dat geval is hij bereid geweld te gebruiken in en buiten Nederland, zegt de reclassering.

Geweldsmisdrijf

Die inschatting lijkt terecht. Amper vier maanden na vrijlating wordt hij begin vorig jaar weer opgepakt. Niet vanwege jihadisme, zegt het Openbaar Ministerie aanvankelijk, maar vanwege betrokkenheid bij een ernstig geweldsmisdrijf in het buitenland.

Gaandeweg spitst het onderzoek zich toe op de rol van G. in een (online) netwerk van radicalen, die samenwerken aan terroristische plannen en op financiële betrokkenheid bij een gewelddadige ontvoeringszaak in Zuid-Afrika. Die ontvoering – door jihadicontacten van G. in Zuid-Afrika – kost uiteindelijk het botanistenechtpaar Rodney (63) en Rachel (73) Saunders het leven. Zo blijkt uit gefragmenteerde stukken informatie die in de tussentijdse pro-formazittingen aan de orde komen.

Mohammed G. heeft al sinds 2015 online contacten met alle personen die nu verdachte zijn in de Zuid-Afrikaanse zaak. Vermoedelijk, zo zegt de officier van justitie, was beroving het doel van de gewelddadige ontvoering en zou het geld bedoeld zijn voor terroristische organisaties. G. zou met gestolen creditcardgegevens van de vrouw bitcoins hebben proberen te kopen voor 127 dollar. Hij zou ook in nauw contact hebben gestaan met een hooggeplaatste woordvoerder van Islamitische Staat in Afrika, blijkens informatie van de Amerikaanse opsporingsdienst FBI. Mohammed G. wordt ook beschuldigd van lidmaatschap van een terroristische organisatie: Islamitische Staat.

Djinn

G. is al jaren in de ban van de gewelddadige jihad. In 2012 wordt hij opgepakt als hij, samen met twee kameraden, klaarstaat voor vertrek naar Syrië. Het is een djinn (islamitische demon) die hem tot jihad dwingt, zegt G. Hij wordt volledig ontoerekeningsvatbaar verklaard en gaat voor een jaar naar een psychiatrisch ziekenhuis. Daarna vertrekt G., onder de noemer familiebezoek, vrijwel meteen naar Irak. Pogingen om zich aan te sluiten bij IS en de grens naar Syrië over te steken, stranden. Hij keert in 2015 terug in Maastricht maar onderneemt vrijwel direct opnieuw pogingen om, met de aanschaf van een vals paspoort, uit te reizen en informeert naar de aankoop van wapens. De djinn uit 2012 is onverklaarbaar verdwenen. G. krijgt uiteindelijk drie jaar cel, waarvan één voorwaardelijk. Hij zegt zelf een „rustig leven in Nederland” te willen opbouwen.

Zijn contacten wijzen op iets anders. Na vrijlating valt hij terug op oude ‘vrienden’. De dag voor zijn arrestatie op 26 februari maakt hij zijn telefoon leeg en herstelt de fabrieksinstellingen van het apparaat. Het eerste contact dat hij in zijn gsm terugzet na herstart, is dat van een man uit Somalië, één van de verdachten die vastzit vanwege de ontvoeringszaak in Zuid-Afrika, schetst de officier van justitie.

Natuurreservaat

Het Brits echtpaar Saunders is op zoek naar zaden en planten in een natuurreservaat in KwaZulu-Natal als ze medio februari 2018 worden ontvoerd. Hun lichamen, of de resten daarvan, worden na enige tijd gevonden op de oevers van de Tugelarivier. Uit gecodeerde berichten van de telefoons van de ontvoerders blijkt later dat ze het echtpaar hebben aangevallen als onderdeel van een complot ‘om de kuffar (ongelovigen, red.) te doden en hun bondgenoten te ontvoeren, infrastructuur te vernietigen en angst in het hart van de kuffar te leggen’.

De mannelijke hoofdverdachte heeft volgens het OM ook via de app Telegram iemand geadviseerd hoe die een bom kan maken. Wie? Daarover is tot nog toe niets gezegd, dat moet bij de inhoudelijke zittingen blijken.

G. komt in beeld door informatie van de geheime dienst AIVD en de Britse autoriteiten. Naast zijn financiële betrokkenheid bij de ontvoeringszaak werkt G. volgens het OM sinds 2015 samen met deze internationale contacten aan terroristische plannen. Het zou onder meer gaan om het regelen van reizen naar Syrië en Libië, het opzetten van een trainingskamp in Somalië en het kopen van wapens. Ook zouden ze vrouwen naar Libië willen lokken om ze daar te verkopen op de slavenmarkt.

Menselijk schild

Komende dinsdag wordt de zaak inhoudelijk behandeld bij de rechtbank Rotterdam en mag G. – die in de eerste zitting zei niets te weten van de ontvoering en dood van de botanici in Zuid-Afrika – reageren op deze aanklachten. In Zuid-Afrika heeft de zaak een bijzondere wending gekregen en is deze voor verder onderzoek uitgesteld tot later deze maand.

Op verzoek van de aanklager vindt de rechtszaak in augustus achter gesloten deuren plaats onder zware beveiliging nadat een vermeende ontsnappingspoging van het verdachte trio – een Zuid-Afrikaans echtpaar en een Somaliër – is ontdekt. Uit inlichtingen zou blijken dat het drietal bereid is politie, officieren van justitie en gerechtelijk personeel aan te vallen en te sterven als martelaar volgens hun ideologie. Het plan was om publiek te gijzelen en te gebruiken als menselijk schild in de aanval, zo verklaarde een onderzoeksfunctionaris tegenover de Zuid-Afrikaanse pers.

De verdachte(n) in deze zaak wordt bijgestaan door: